A metamorfose de Narciso
Poema Paranoico*
Primeiro pescador de Port-Lligat:
- Que fai ese rapaz a ollarse todo o día no espello?
Segundo pescador
- Queres que cho diga?
(baixando a voz):
Ten unha cebola na cabeza. En catalán “cebola na cabeza” corresponde exactamente á noción psicoanalítica de “complexo”.
Cando se ten unha cebola na cabeza, pode florecer dun momento a outro, Narciso![1]
Baixo o farrapo da nube negra que se alonxa
a balanza invisible da primavera
abala
no céo novo de abril.
Na montaña máis alta,
o deus da neve,
coa súa cabeza lampexante debruzada sobre o espacio
vertixinoso dos reflexos
fúndese de desexo
nas fervenzas verticais do desxeo
aniquilándose ruidosamente entre os berros
excremenciais dos minerais
ou
entre os silencios dos musgos
cara o espello lonxano do lago
no cal,
unha vez desaparecidos os veos do invierno,
acaba de descubrir
o lóstrego fulgurante
da súa imaxe exacta.
Parece que coa perda da súa divinidade, a alta chaira
enteira
se baleira,
descende e vén abaixo
entre a soidade e o incurable silencio dos óxidos
de ferro
mentres o seu peso morto
levanta enteiro,
formigante e apoteósico,
o chan da chaira
onde agroman xa cara o céo
os surtidores artesianos da herba
e que ascenden,
ergueitas,
tenras
e duras,
as innumerables lanzas florais
dos enxordecedores exércitos da xerminación dos
amarelles.
O grupo heterosexual, nas famosas posturas da expectación preliminar, pesa xa conscientemente o cataclismo libidinoso, inminente, eclosión carnívora dos seus latexantes atavismos morfolóxicos.
No grupo heterosexual,
nesta doce data[2]do ano
(pero non amada nin doce con exceso)
está
o hindú
áspero, aceitado, azucrado,
como un dátil de agosto,
o catalán de espalda seria,
e ben chantada
nunha costa-pendente,
unha Pentecostela de carne no cerebro,
o xermano loiro e carniceiro,
as brétemas morenas
das matemáticas
nas covas
dos seus xeonllos nubosos,
está a inglesa,
a rusa,
a sueca,
a americana
e a alta andaluza chea de tebras;
de glándulas robustas e olivácea de anguria.
Lonxe do grupo heterosexual, as sombras do serán cumprido alónganse na paisaxe e o frío invade a carencia de roupa do adolescente que se entretivo ao bordo da auga.
Cando a anatomía clara e diviña de Narciso
se debruza
sobre o escuro espello do lago
cando o seu torso branco dobrado cara adiante
se inmobiliza, xeado,
na curva prateada e hipnótica do seu desexo,
cando pasa o tempo
no reloxo de flores de area da súa propia carne,
Narciso aniquílase na vertixe cósmica
no más profundo del cal
canta
a serea fría e dionisíaca da súa propia imaxe.
O corpo de Narciso baléirase e pérdese
no abismo do seu reflexo,
como o reloxo de area ao que non dará a volta.
Narciso, perdes o teu corpo,
abraiado e perplexo polo reflexo milenario da túa
desaparición,
o teu corpo ferido de morte
descende cara o precipicio dos topacios, aos restos
amarelos do amor,
o teu cuerpo branco, engulido,
segue a pendente do torrente ferozmente mineral
das negras pedrerías de perfumes acres,
o teu cuerpo…
ata as embocaduras mates da noite
en cuxo bordo
lampexa xa
toda a pratería vermella
das albas de veas rotas nos “desembarcadeiros do
sangue”.[3]
Narciso,
comprendes?
A simetría, hipnose diviña da xeometría do
espírito, colma xa a túa cabeza con ese soño
incurable, vexetal, atávico e lento
que reseca o cereiro
na substancia apergamiñada
do núcleo da túa cercana metamorfose.
A semente da túa cabeza acaba de caer á auga.
O home regresa ao vexetal
e aos deuses
polo pesado soño da canseira
pola hipnose transparente das súas paixóns.
Narciso, estás tan inmóbil
que parece que dormes.
Se se tratar de Hércules, rugoso e moreno,
dirían: dorme como un tronco
na postura dun carballo hercúleo
Pero ti, Narciso,
formado por tímidas eclosións arrecendentes de
adolescencia transparente,
dormes como unha flor acuática.
Acércase o gran misterio,
vai producirse a gran metamorfose.
Narciso, na súa inmobilidade, absorto no seu reflexo
coa lentitude dixestiva das plantas carnívoras,
faise invisible.
Só queda del
o óvalo alucinante de brancura da súa cabeza,
a súa cabeza de novo máis tenra,
a súa cabeza crisálida de segundas intencións biolóxicas,
a súa cabeza sostida na punta dos dedos da auga,
na punta dos dedos,
da man insensata,
da man terrible,
da man coprofágica,
da man mortal
do seu propio reflexo.
Cando esa cabeza escache,
cando esa cabeza fenda,
cuando esa cabeza estale,
será a flor
o novo Narciso,
Gala -
o meu amarelle.
Texto escrito por Salvador Dali............*Éditions Surréalistes, París, 1936
[1] Cebes al cap, expresión catalana que en sentido figurado significa manía excesiva, idea fija, teima.
[2] Data considerada como materia.
[3] Federico García Lorca
texto en castelán
A METAMORFOSE DE NARCISO
POEMA PARANOICO
Maneira de observar visualmente o curso da metamorfose de Narciso representada no meu cadro
Se durante algún tiempo se olla cun lixeiro distanciamento e certa fixeza distraída a figura hipnoticamente inmóbil de Narciso, esta desaparece progresivamente ata facerse absolutamente invisible.
A metamorfose de Narciso prodúcese nese preciso momento, porque a imaxe de Narciso se transforma súbitamente na imaxe dunha man que xorde do seu propio reflexo. Esta man sostén coa punta dos dedos, un ovo, unha semente, o bulbo do que nace el novo Narciso- a flor. Ao seu carón pode observarse a escultura calcárea da man, man fósil da auga que sostén a flor aberta.
O primeiro poema e o primeiro cadro conseguidos enteiramente segundo a aplicación íntegra do método paranoico-crítico
Por primeira vez, un cadro e un poema surrealistas implican obectivamente a interpretación coherente dun tema irracional desenvolvido. O método paranoico-crítico empeza a constituír o conglomerado indestrutible dos detalles exactos que Stendhal reclamaba para describir a arquitectura de San Pedro de Roma, e todo iso nos dominios da poesía surrealista máis paralizante.
O lirismo das imaxes poéticas só é filosóficamente importante cando acada na súa acción, a mesma exactitude que as matemáticas na súa.
O poeta, antes que ninguén debe probar o que di.
